وکیل دادگستری می‌تواند اختیارات نماینده حقوقی کاری یا اداری را داشته باشد، اما نماینده حقوقی اداری نمی‌تواند همانند او به محاکم قضایی و دادگاه‌ها مراجعه نماید. همچنین وکلا به دو نوع پایه یک و دو یا کارآموز وکالت تقسیم می‌شوند که تفاوت چندانی با یکدیگر نداشته و این تمایز بیشتر مربوط به حوزه اختیارات در جرائم کیفری و سابقه کاری می‌باشد. وکیل فردی است که به موجب یک سند اعم از یک نامه اداری، وکالتنامه اسناد رسمی یا وکالتنامه دادگستری و یا حتی سخن شفاهی (به شرط اثبات) از طرف فردی دیگر واجد اختیارات و وظایفی می‌گردد و در حدود تعیین شده در سند ذکر شده می‌تواند به جای موکل خود عملی را انجام دهد. به طور مثال در وکالت فروش، نماینده حقوقی از طرف موکل اجازه می‌یابد که مال مشخص شده در وکالتنامه را بفروشد و در صورت وجود اختیار ثمن معامله یا همان مبلغ مال فروخته شده را دریافت نماید و یا در وکالت طلاق، زن از طرف شوهر خود وکیل می‌گردد تا خود را مطلقه نماید. در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند اما به دلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند، با تشخیص عسر و حرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا، وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را بر عهده می‌گیرد.
وکیل در موضع دفاع، از تامینات شغل قضا برخوردار است و شخصاً امکان مبادرت به تجارت ندارد چون خلاف شان اوست. حرفه وکالت از آثار مترتبه بر تجارت، پیروی نمی‌کند و بدین جهت، وکالت را نمیتوان یک کسب و کار تلقی کرد. موید این حقیقت قانونی، سیاستهای کلی نظام در امور قضایی است که وکالت را در زیرمجموعه امور قضایی آورده است و در قانون اساسی نیز در فصل سوم یعنی فصل حقوق ملت ذکر شده‌است و از اصل چهل و چهار مستثنی است. شخصی که در آزمون وکالت برگزار شده توسط کانون وکلا یا مرکز مشاوران قوه قضاییه پذیرفته شده و دوره کارآموزی خود را با موفقیت سپری کرده باشد می تواند تحت عنوان وکیل شناخته می شود که برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید مقاله را مطالعه نمایید . مهم ترین وظیفه و تکلیفی که وکیل به آن متعهد شده ، آن است که پس از اثبات وکالت وکیل در دادگاه ، به صورت تمام و کمال از موکل خود دفاع کرده و از اینکه حقوق قانونی وی در مراجع قضایی پایمال شود جلوگیری کند ؛ به ویژه در دعاوی کیفری که بعضا جان انسان ها در گروی دفاعیات وکلا از موکلین خود می باشد .
- به وکیلی که از سمت دادگستری، از بین سایر وکلای دادگستری انتخاب می‌شود تا وکالت فردی را که پرونده در مراجع قضایی دارد به طور رایگان بر عهده بگیرد، وکیل معاضدتی گفته می‌شود.
- در واقع این افراد بدون وارد شدن به مراحل کارآموزی و آزمون کانون وکلا در یک مورد خاص پروانه وکالت اخذ کرده اند.
- براساس قانون حمایت قضایی از کارمندان نیروهای مسلح و دولتی، در صورتی که این کارمندان دولتی از جمله لشگری و کشوری در کارهای خدمتی با مشکلات حقوقی و قضایی مواجه شوند، سازمان محل خدمت او موظف است متخصصان حقوقی خود را به عنوان وکیل برای دفاع از کارمندانی که با مشکل رو به رو شده اند اختیار کند.
- اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون‌های سخت کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام کند.
- در همه دادگاه‌ها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب کنند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم شود.
در صورت عدم توجه و رسیدگی کانون اخیر، کانون متبوع وکیل مزبور نیز حق رسیدگی خواهد داشت. به این تخلف در دادسرا و دادگاه انتظامی کانونی رسیدگی خواهد شد که تخلف در حوزه آن انجام شده است. بسته به میزان حق‌الوکاله، مبلغی از آن به عنوان پیش پرداخت به وکیل داده می‌شود و باقی مبلغ با توافق طرفین و طی مدت‌های تعیین شده و اقساطی پرداخت می‌شود. وکلا در قبال قبول وکالت اشخاص، دستمزدی دریافت می‌کنند که به آن حق‌الوکاله گفته می‌شود. عدم حضور کارآموز در بیش از یک پنجم مجموع جلسات سخنرانی یا کارگاه‌های آموزشی، نقصان محسوب می‌شود.
عدم گرفتنِ وکیل کیفری و یا گرفتنِ وکیل نامجرب می‌تواند مسیر پرونده و پروسه احقاق حق را مختل کند، مسیر زندگی فرد را به سمت منفی تغییر دهد، موجب صدمات مالی و جانی و حیثیتی و آبرویی شود و هزینه‌های دادرسی را نیز افزایش دهد. همانطور که گفتیم وکالت عقدنامه ای است که براساس آن یکی از طرفین دعوا فردی را برای رسیدگی و انجام کار های پرونده به عنوان نایب خود انتخاب می کند. ماده ی ۱۰۳ قانون مالیات های مستقیم مقرر داشته است که وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می کنند، مکلفند که در وکالتنامه های خود دستمزد حق الوکاله را قید نمایند و معادل ۵ درصد آن را بابت علی الحساب مالیاتی روی وکالتنامه، تمبر الصاق و ابطال نمایند. وکیل کیفری در اموری که نیاز به اقامه دعوی کیفری مانند سرقت، خیانت در امانت، کلاهبرداری، انتقال مال غیر، جعل، استفاده از سند مجعول و … به فعالیت می پردازد.
وکالت نامه رسمی
وکیلی که در مسائل قضایی از حقوق بسیجیان و ایثارگران دفاع می‌کند، وکیل ایثارگران و یا وکیل حمایتی می‌گویند. البته افرادی که در دوره کارشناسی فارغ التحصیل شدند، پس از قبول شدن در آزمون وکالت می‌توانند دفتر کاری خود را تاسیس کنند ولی از سمت دادگستری در گرفتن پرونده هایی مثل جنایی و کیفری محدودیت هایی دارند. 1- منظور از وکالت مطلق این است که شخصی را برای تمامی امور وکیل کنند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل می‌شود، مثل فروش یا خرید یا پرداخت هزینه خانواده. عبارت است از اینکه شخص در جهت امور دادگاهی خود شخص دیگری را به عنوان نماینده خود در دادگاه معرفی می نماید. یعنی این که شخصی را برای تمام امور وکیل کند و این وکالت شامل امور اداری و مالی موکل می‌شود مثل فروش و یا خرید و یا پرداخت هزینه خانواده که در این قسم اعمال وکیل نیاز به اجازۀ موکل ندارد. در راستای تلاشی که وکیل برای دفاع از حقوق موکل خود انجام می دهد ، مستحق حق الوکاله یا اجرت است ؛ در همین راستا وکیل می بایست قرارداد مالی وکالت را به صورت شفاف منعقد کرده و فراتر از آن مبلغی را از موکل مطالبه نکند در ازای وجوه و اسنادی که از موکل می گیرد ، به وی رسید داده و یک نسخه از متن وکالت نامه را نیز به موکل تحویل دهد .
وکالت در طلاق و هر آنچه که باید درباره آن بدانیم
استرداد اموال تحویلی زیرا وکیل امین است و آنجه را که در اثر وکالت به‌دست می‌آورد باید به موکل تحویل دهد. ⇐ برای حق ورود به آزمون بایستی دروس دوره کارشناسی را در کاردانی گذرانده باشند. اگر بنا به هر دلیلی وکیل، خسارتی به موکل وارد کند، می بایست مسئولیت خود را پذیرفته و خسارت های وارده را جبران کند. وکیل به هیچ عنوان نباید از اطلاعاتی که موکل در اختیار او گذاشته، سو استفاده کند یا به گونه ای تلاش برای فاش آن ها به نفع خودش، کند. این به این معناست که وکیل باید تمام تلاش خود را برای پیروزی موکل خود به عمل آورد و وظیفه او تعهد به نتیجه نیست. زیرا نتیجه پرونده به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمیتوان وکیل را مسئول نتیجه قلمداد کرد.
وکیل حقوقی کسی است که از جانب موکل اجازه داشته باشد در خصوص مسائل حقوقی، در مراجع قضایی یا غیر قضایی اقدام کند. دراین رابطه وکیل حقوقی نسبت به احقاق حقوق موکلش در رابطه با موضوع مطروحه در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق حدود اختیاراتش انجام وظیفه می نماید و آثار اقدام وکیل در مراجع فوق، طبق قانون مدنی متوجه موکل است. اشخاصی که واجد معلومات کافی برای وکالت باشند ولی شغل آنها وکالت در دادگستری نباشد اگر بخواهند برای اقربای سببی یا نسبی خود تا درجه دوم از طبقه سوم وکالت بنمایند ممکن است به آنها در سال سه نوبت جواز وکالت اتفاقی داده شود که به وکیلی که به این طریق وکالتی را میپذیرد وکیل اتفاقی می گویند. وکیل پایه یک دادگستری این اجازه را دارد که بدون هیچ محدودیتی در تمامی محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی کنند. اما وکیل پایه دو تنها حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده های مالی کمتر از ۵۰ میلیون تومان و خواسته‌های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب، را دارد.